2 Eylül – 7 Eylül 1939: Britanya ve Fransa Savaş İlan Ediyor

Polonya’nın İşgali ve Blitzkrieg

Wehrmacht’ın Polonya seferi zırhlı birlik ve hava kuvvetleri unsurlarının müşterek icra ettiği ilk modern savaş denemesiydi. İlginç olan bu harekât harbi teorisi Britanya’da tasarlanmış ve ‘yıldırım hızında’ olarak tanımlanmış ancak ilk olarak Alman ordusunca tatbik edildiği için Almanca ‘Yıldırım Savaşı’ anlamına gelen Blitzkrieg olarak bilinmiştir.

Polonya-Almanya sınırı 2 bin km uzunluğunda iken Çekoslavakya’nın işgalinden sonra 2.800 km’ye çıkmış olup, devasa ovalık olan Polonya gerek Doğu Prusya yönünde kuzeyden gerekse güneyden işgale açık durumdaydı dolayısıyla Blitzkrieg’in uygulanması için ideal şartlara sahipti. Bununla birlikte Polonya yollarının az sayıda ve kalitesiz olması, bazı bölgelerin göl ve ormanla dolu olması işgali zorlaştırıyordu. Polonya’lıların orduların abartılı şekilde güvenmesi gerçekçi savaş planalrı yapmalarını engellemişti: Polonya ordusu Vistül ve San’ın ardındanki nehir yataklarında konumlanacaklarına 1. Dünya Savaşı sorasında Almanya’dan kopardıkları Silezya kömür havzaları gibi sınırdaki stratejik bölgeleri savunmayı tercih ettiler. Daha da kötüsü iki taraftan kuşatılacaklarını bile bile güçlerinin üçte birini Alman azınlığı yaşadığı ve Almanya’nın ilk önce ele geçirmek isteyeceğini düşündükleri Danzig koridoruna yığdılar. Polonya’nın savunması için hayati önemde olmayan bölgelerde tutulan birlikler, mekanize olmayan birliklerin manevra imkanlarının sınırlı olması, ileri birlikleri oyalama muharebeleri yaparak düşmanı geciktirme kabiliyetine sahip olmaması ama en önemlisi Alman hava kuvvetlerinin Polonya’daki demiryolu ulaşımını felç etmesi işgalin faturasını kabarttı.

Alman işgali 1 Eylül 1939 günü sabah 6’da kuzeyde Küchler emrindeki 3. Ordu ve Kluge’un emrindeki 4. Ordudan oluşan Ordular grubunca gerçekleştirilmişti ki bu grubun komutası Bock’taydı. Blaskowitz’in komutasındaki 8. Ordu, Reichenau’nun komutasındaki 10. Ordu ve List’in komutasındaki 14. Ordu ise piyade ve zırhlı sayısı açısından zengin Rundstedt’in emrindeki Güney orduları bloğuydu. Polonyalılar savaşın başlangıcında mevzi inşa ederek adamakıllı savunma yapmak yerine karşı taarruzlar yapınca Alman mekanize piyadesi mevzileri yarıp geçti ve ilerleyebilecek geniş bir alan bularak kısa sürede işgali derinleştirdiler. Öyle ki Britanya ve Fransa’nın Almanya’ya savaş ilan ettiği 3 Eylül’de Kluge Aşağı Vistül’e ulaşmış, Reichenau’nun zırhlıları Warta’ya girmiş, List’in ordusu Krakow’a yürüken, Szylling’in komuta ettiği Polonya güçleri şehri terk etmeye hazırlanıyordu. 6 Eylül’de ise Reicheenau Tomaszow ve Kiel’i ele geçirmiş Lodz bölgesini savunan Polonyalı Rommel’İn birliklerini kuşatmıştı. Diğer tüm Alman birlikleri ise Kara Kuvvetleri Kurmay Başkanı Halder tarafından planlanıp Kara Kuvvetleri komutanı Brauchitsch tarafından tatbik edilen kuşatma planındaki görevlerini eksiksiz yerine getirebilmiştir. Sonunda cesaretle savaşan Polonya güçlerinin önemli bir kısmı Vistül nehrini geçmeden sarılmış, Almanlar artık bozgun halinde muharebe eden bir düşmana karşı büyük avantaj sağlamıştır. 10 Eylül’de Polonyalı General Smigly-Rydz uzun süreli direniş için dar bir cephede mevzilenmek amacıyla Güneydoğu Polonya istikametinde çekilme emri verdiyse de geç kalınmıştır. 12 Eylül’de Kleist’in ordusu Lviv şehrine ulaşmışsa da Alman birlikleri burada durdurulmuştur.

Fransızların Almanya’ya 17 Eylül’e dek ufak tefek taarruzlar dışında genel bir saldırı gerçekleştirmemisi de Almanların doğuda rahat hareket etmesini sağlamıştır. Fransız yedekler sivildeki işlerini bırakıp orduya katılana ve ağır topçu silahları depolardan çıkarılıncaya dek Fransız ordusu harekete geçmek istememişti ki bu süre zarfında Polonya ordusu çökmüştür. Fransız siyasetçi Paul Reynaud’un Fransız ordusunun ve savaş taktiklerinin geri kaldığını iddia ederek, mecburi askerlik sitemine ve sefeberliğe dayanan sistem yerine savaşa her an hazır profesyonel bir ordunun ve mekanize birliklerin önemini vurgulamışsa da görüşleri dikkate alınmamıştı.

Kronoloji

2 Eylül 1939 Krakow’da Polonyalı gönüllüleri askere almak için bir ofis açılmakla birlikte yeterli donanım olmadığından insanların hevesleri kursağında kalıyor. Krakow şehri Silezya’dan kaçan Polonyalı mültecilerle doluyor, Leh radyoları zafer anonsları yapıyor. Alman XXII Panzer Kolordusu stuka bombardıman uçakları eşliğinde Slovakya sınırına yakın 10. Motorlu Süvari Bölümü’ne saldırıyor. Savunma hattı kırılırsa Krakow’un kuşatılması mümkün olacaksa da 30 kadar harap panzeri terk ederek geri çekilmek zorunda kalıyor.

Luftwaffe 2 gün içinde 21 şehir bombalarken, Polonya hava kuvvetleri, sayıca üstün olmasına karşın eski modası geçmiş uçaklarıyla Alman hava kuvvetleri karşısında ağır kayıplar veriyor. Bununla birlikte Wehrmacht, son 36 saatte Polonya topraklarında 50 kilometre yol almış durumda pek çok yerleşim Alman hatlarının gerisinde kalıyor. Polonyalılar, kuzey denizine uzanan Polonya Koridoru Doğu ve Batı Prusya’dan saldıran Alman orduları kesmeden durdurmaya çalışınca özellikle Tuchola Ormanı’nda şiddetli çatışmalar yaşanıyor.

2 Eylül 1939 İrlanda Özgür Devleti, savaşta tarafsızlığı ilan ediyor.

2 Eylül 1939 il Duce Mussolini Roma’da bir gün önce yaptığı gibi tekrar İtalya’nın tarafsızlığını ilan ediyor.

2 Eylül 1939 Londra Hayvanat Bahçesindeki tüm zehirli yılanlar ve böcekler, hava saldırıları sırasında başıboş kalıp halka saldırmalarını önlemek için yok ediliyor. Londra’da Başbakan Chamberlain parlamentoda, Avam Kamarası saat 15:00’den itibaren beri Almanya’nın Polonya’yı işgalini tartışıyor. Chamberlain Almanların çekilme talebine cevap vermediğini eğer geri çekilirlerse İngiliz hükümetinin tatmin olacağını açıklıyor. İşçi Partisi lideri Greenwood, hükümeti Almanya’ya gerekli savaş ilanını geciktirmekle suçluyor. Chamberlain, Fransızları suçlarken kabine savaş ilanına karar veremiyor ve ertesi gün toplantının beklenmesi gerektiği bildiriliyor.

2 Eylül 1939 Fransız hükümeti, Fransa’da sıkıyönetimin yürürlükte olduğunu ve silahlı kuvvetlerin genel bir seferberliğini duyuruyor.

3 Eylül 1939 İngiltere’nin Berlin Büyükelçisi Sir Neville Henderson saat 11’de Almanya’nın Polonya’dan çekilmesini talep eden ültimatomu teslim ediyor.[1] Alman dışişleri bakanı Ribbentrop, Henderson ile görüşmeyi reddediyor.

Almanlar ağır kayıplar vermesine karşın kayıplarına rağmen Polonya ordusu Vistula nehrinin gerisine geri çekiliyor.

İngiltere Parlamentosunda Zorunlu Askeri Hizmet Yasası (National Service Bill) kabul ediliyor: 18-40 yaşlarında, öğrenci ya da din adamı olmayan tüm sağlıklı askerler askere alınacak! Chamberlain, İngiliz halkına hitaben Almanya’nın Polonya’yı saat 11’e dek terk etme taahhüt etmedikçe savaş durumunda olacaklarını söylüyor. Savaş ilanından kısa bir süre sonra 11:27’de Londra’da hava saldırısı uyarısı yapan sirenler tatbikat amaçlı çalmaya başlayınca Winston Churchill, Almanların dakikliği ile ilgili espri yapmıştır[2]. Varşova, İngilizlerin savaş ilanını öğrendiğinde İngiliz büyükelçiliğinin bulunduğu sokakta toplanan kalabalık İngiltere lehine tezahürat yapmıştır.

Britanya’nın Savaş İlanı (Neville Chamberlain:  Britain’s war declaration 1939) Dinlemek için:

https://www.youtube.com/watch?time_continue=1&v=rtJ_zbz1NyY

Fransa, 17:00’da Almanya’ya savaş ilan ediyor Varşova’da Fransız büyükelçisi alkışlanmakla kalmıyor, sokaklarda taşıyorlar.

Alman denizaltı U-30’un kaptanı, Oberleutnant Lemp, İrlanda Denizi’nde 1100’den fazla yolcuyla Kanada’ya doğru yola çıkan İngiliz yolcu gemisi SS Athenia’yı savaş gemisi sanarak torpilleyerek batırıyor. U-30’un kaptanı, Hitler’in Britanya’yı provoke etmeme emrine rağmen, sivil gemiye saldırdığını fark edince dehşete kapılarak bölgeden uzaklaşıyor.  SS Athenia’da 28 ABD vatandaşı 127 kişi ölüyor. Ölümlerin 50’si Norveçli kurtarma gemisinin pervanesi tarafından ezilmek suretiyle gerçekleşiyor.

Fransız ve İngiliz bombardıman uçakları Hamburg üzerinde uçuyor ama bomba yerine Hitler’in devrilmesini isteyen broşürler bırakıyorlar.

ABD Başkanı Roosevelt, yeni Avrupa savaşının patlak vermesi üzerine “Umarım Amerika Birleşik Devletleri bu savaştan uzak duracaktır” açıklamasını yapıyor.

4 Eylül 1939 Paris’te Fransa – Polonya İttifakını teyit ediliyor.

İngiliz bildirgesinin ardından, Avustralya Başbakanı Robert Menzies, Almanya ile savaşta olduklarını açıklıyor, erkekleri ordu için gönüllü olmaya çağırıyor.

Polonyalı savaş gemilerinin en iyileri Fırtına, Yıldırım ve Şimşek adlı destroyerler Alman Donanması tarafından Baltık’ta batırılmamak için İngiltere’ye kaçıyorlar. 4 RAF uçağı Alman savaş gemisi Admiral Scheer’ı vururken,  Alman gemileri 7 uçak düşürüyorlar.

Blenheim & Wellington RAF filosuna ait 29 İngiliz savaş uçağı Kuzey Denizi’nde Alman savaş gemilerine saldırıyorlar.

Polonya birlikleri Bydgoszcz kentinden çekiliyor bu sırada Polonyalılar 100 civarında ülkede yaşayan etnik Alman sivili öldürüyor. Polonya ordusu sadece sivil görünümlü Alman partizanlarını vurduklarını, ancak diğerlerini kızgın çetelerin linç ettiklerini iddia ederken Alman medyası olayı “Kanlı Pazar” adıyla anıyor.

Wehrmacht, Częstochowa kentine giriyor. 10,000 Polonyalı erkek, kadın ve çocuk Częstochowa katedralinin önünde, Magnacki Meydanı’nda yüzüstü yere uzandırılıp, aranıyor. Çıkan kargaşa ve panik ortamında Alman makineli tüfekleri 500 civarında kişiyi öldürüyor.

Washington’da, Başkan Roosevelt ABD’nin bu savaşta tarafsız kalacağını doğruluyor. 1937 Tarafsızlık Yasası, savaşan taraflara silah satışını yasaklıyor.

Yeni Zelanda, Almanya’ya savaş ilan ediyor. Başbakan Michael Savage: “İngiltere’nin yanında O nereye giderse gidiyoruz”

Almanya’ya 3 milyon Müttefik propaganda broşürü havadan atılıyor. RAF komutanı Harris: “Nazilerin savaş boyunca kullanabileceği bedava tuvalet kâğıdı olacak”. İngiliz ve Fransız hükümetleri, Fransa’ya karşı misilleme korkusu nedeniyle şimdilik Alman şehirlerini bombalamama konusunda anlaşıyorlar. Bununla birlikte 20’den fazla Polonya şehri bombalanmış durumda.

5 Eylül 1939 Polonya şehri Krakow Alman kuvvetleri tarafından kuşatılıp, düşüyor. Varşova yıkıntı halinde olmasına ve neredeyse kentte hiç Polonya askeri kalmamasına karşın Luftwaffe tarafından her gün bombalanıyor.  Alman kuvvetleri Polonya içlerinde 160 km ilerlemeyi başardılar, Vistula’nın batı kıyısına geçen orduları sayesinde Varşova’yı 3 farklı yönden tehdit ediyorlar.

Polonya Şifre Bürosu, kendi kayıtlarını imha ederken Britanya veya Fransa’da Alman Enigma kodunu kırmaya devam etmeyi umarak personelini tahliye ediyor.

New York Menkul Kıymetler Borsasında, ABD Endüstrisi’nin Avrupa’nın krizinden kâr elde etmek beklentisinden dolayı hisse senetleri% 7 artıyor.

Japonya İmparatorluğu, Avrupa savaşında tarafsızlığını ilan ediyor.

Almanya sınırındaki Maginot Hattı’na konuşlandırılan Fransız birlikleri Alman topraklarına küçük saldırıları yapıyorlar ama karşılarında henüz bir düşman yok.

Nürnberg’deki 11. yıl Nazi parti mitingi, Polonya’nın işgali nedeniyle iptal edildi. Bu yılki toplantının teması “Barış Toplantısı” olacaktı.

İngiltere Hükümeti, tüm Birleşik Krallık sakinleri kimlik kartı ve kayıt bilgilerini taşımak ve polise bildirmek zorunda olduklarını bildiriyor.

6 Eylül 1939 Adolf Hitler, Guderian’ın panzer birliklerini incelemek için Polonya’ya sürpriz bir ziyarette

bulunuyor.

Güney Afrika’da, İngiliz karşıtı Barry Hertzog, Almanya’ya savaş ilan etmeyi reddeden Başbakan olarak istifa ediyor yerine geçen Jan Smuts savaşa katılıyor.

Westerplatte’deki Polonya garnizonu, Almanlar’ın Danzig’i ele geçirdikten 6 gün sonra direnmeye devam ediyor. Polonya Hava Kuvvetleri yok edilmiş durumda artık Alman Luftwaffe Polonya şehirlerini ve askerini hava direnişi görmeden bombalayabilir.

7 Eylül 1939 Danzig’de, Westerplatte Garnizonu saat 4.30’dan beri bombardıman altında. Alman alev makineleri iki karakolu yok ediyor.  Westerplatte’deki Polonyalı askerler gıda ve ilaç dışında, mühimmat bulamayınca 7 günlük direnişin ardından teslim oluyor. Westerplatte’ı ele geçiren sonra Almanlar, Polonya kodlarını öğrenmek için radyo operatörü Kazimierz Rasiński’ye işkence yapıyor, reddedilince, vuruyorlar. Polonya hükümeti ve askeri yüksek komuta Varşova’nın tahliye emrini veriyor. Diplomatlar, Polonya hükümeti ve yabancı muhabirler üçte biri harabe haline dönen Varşova’dan kaçıyor.

ABD’yi savaşa çekmekten korkan Hitler, Kriegsmarine komutanı Amiral Raeder’e yolcu gemilerine saldırmamasını emrediyor.

Almanya, SS Athenia’yı bir Alman denizaltısının batırdığını inkâr ediyor. Hatta Goebbels, İngilizlerin kendisinin yaptığını iddia ediyor.

Fransız bölümleri, Maginot Hattı’nın arkasından Saarbrücken’e doğru ilerlerken ilerliyor. Almanlar boşaltıkan ve bubi tuzaklarıyla doldurulan sınır bölgesini tahliye ediyor. Fransız birlikleri 20 adet terkedilmiş köyü ele geçiriyor.

Notlar

[1] http://www.eyewitnesstohistory.com/ultimatum.htm

[2] “…How like the Germans to be punctual”

1939 Yılı ile ilgili 2. Dünya Savaşı Sayfaları

Gleiwitz Olayı, Gleiwitz Radyo İstasyonu Baskını (1939)
Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı, 23 Ağustos 1939
1 Eylül 1939: 2. Dünya Savaşı’nın ilk günü
2 Eylül – 7 Eylül 1939: Britanya ve Fransa Savaş İlan Ediyor
8 – 16 Eylül 1939: Varşova Kuşatması
17 Eylül – 30 Eylül 1939
1 – 15 Ekim 1939: U-boat ablukası
16 Ekim -30 Ekim 1939: Batı Cephesi Sakin
1 Kasım -15 Kasım 1939: Hitler’e Münih Birahane Suikasti
16 Kasım – 30 Kasım 1939: Polonya’da Yahudi Gettosu Kuruluyor
1 – 15 Aralık 1939: SSCB – Finlandiya Savaşı
16 -31 Aralık 1939: Finlandiya Kızıl Ordu’ya Boyun Eğmiyor